Wayang Wong 01
Er zijn twee klassieke vormen van maskertheater op Bali: de wayang wong en de topeng. Beide bevatten kenmerken die zijn afgeleid van de oude hindoeïstische hofcultuur, die werd overgenomen van Java. Ze ontwikkelden zich tot hun huidige vorm onder het beschermheerschap van de Balinese hoven in de zeventiende en achttiende eeuw, vooral in het centrale hof, dat eerst in Gelgel en na het begin van de achttiende eeuw in Klungkung was gevestigd. Hun creatie wordt geassocieerd met bepaalde kunstenaars en kunstenaarsfamilies. De oudste maskersets worden vereerd vanwege hun heiligheid en net als oude theaterkostuums worden ze doorgegeven als familiestukken.
Wayang wong (wayang: schaduw, marionet; Wong: Man) Dans-drama werd gecreëerd aan het begin van de 19e eeuwÞ eeuw waarin de koning van Klungkung zijn oude, geërfde maskers wilde gebruiken in een nieuwe vorm van theater gebaseerd op de Ramayana. Het was echter geen volledig nieuwe uitvinding, omdat het gebaseerd was op reeds bestaande vormen van theater zoals de wayang kulit en de gambuh. Bepaalde houdingen en gebaren werden overgenomen uit het schaduwtheater, terwijl gambuh de dansstijl en zelfs complete dansnummers verzorgde.
Wayang wong is een indrukwekkende, grootschalige vorm van danstheater, waarin decoratieve, licht Chinese maskers en grote hoofdtooien visuele pracht bieden. Acteurs zingen hun tekst en dialogen in de Kawi-taal. Net als in andere Zuidoost-Aziatische Ramayana-gerelateerde dramavormen, bijvoorbeeld khon van Thailand en wayang wong van Java, dragen de nobele helden en heldinnen geen maskers meer. Ze worden alleen gedragen door acteurs die de demonen en aappersonages spelen.
Apen spelen een centrale rol in wayang wong. Op Bali worden apen vereerd als beschermgeesten en zijn ze de inspiratie geweest voor veel theatrale wezens, waarbij ze apenkenmerken combineren met elementen van andere dieren, zoals tijgers of zelfs vogels. De pantomime-achtige gebaren van de apen voegen een speciale smaak toe aan de bewegingen die in wayang wong worden gebruikt.
Samen met de helden, dansend in de pure klassieke stijl, introduceren de apen posities en gebaren op basis van dierlijke bewegingen die zijn aangepast aan eerdere tradities. Ondanks hun ogenschijnlijk ontspannen karakter, is hun uitvoering gebaseerd op vaste choreografieën. De cast van een wayang wong-voorstelling bestaat uit enkele tientallen danser-acteurs. Ervaren professionals spelen rollen zoals de helden en de demonenkoning Ravana, meestal met behulp van klassieke danstechnieken, terwijl de kleine monster- en de aappersonages vaak door amateurs worden gespeeld.
Een voorstelling werkt meestal slechts één aflevering van de Ramayana uit. De dialoog en de Kawi-taal zijn overgenomen uit het schaduwtheater, zij het in een vereenvoudigde vorm. Wayang wong-optredens hebben nog steeds een rituele betekenis. Veel van de maskers, die in wayang wong ook hoofdtooien, oorversieringen en soms zelfs pruiken bevatten, worden beschouwd als zeer heilige voorwerpen.